طرح صیانت در ایران ماه‌هاست که خبرساز شده است. گزارش‌های متعدد هم نشان می‌دهد محدودیت‌های تازه‌ای برای کاربران ایرانی شکل گرفته است. همین افزایش محدودیت‌ها باعث افزایش موج مهاجرت فعالان حوزه آی تی شده است.
بر اساس پیمایش رصدخانه مهاجرت ایران که سال گذشته منتشر شد بیش از ۴۰ درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، پزشکان و پرستاران، اساتید، محققان و پژوهشگران و گروه استارتاپی‌ها تمایل به مهاجرت دارند.
طبق این پیمایش بی‌ثباتی اقتصادی در غالب این گروه‌ها از عوامل اصلی میل به مهاجرت است. پس از آن شیوه مملکت‌داری از جمله عوامل مهم اثرگذار بر روی میل به مهاجرت در میان سه گروه دانشجویان، پزشکان و پرستاران و استارتاپی‌هاست.
در این گزارش که در رسانه‌ها هم منتشر شده است « 55 درصد استارتاپی‌ها گفته‌اند اگر مهاجرت کنند، قطعا دیگر به ایران برنمی‌گردند.» اما مهندسان حوزه آی تی، واردکنندگان، تعمیرکاران لپ تاپ و تبلت، فعالان حوزه آی تی به کدام کشورها بیشتر کوچ می‌کنند؟ باید گفت کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله دوبی و قطر مهد فناوری است.
از این‌رو مقصد عمده مهندسان حوزه فناوری و آی تی ایران این دو کشور است.
هر چند که اخیرا کشورهای اروپایی هم نیروهای ایرانی جوان را در حوزه فناوری، دانش بنیان و استارت آپ‌ها جذب می‌کنند که برخی معتقدند اعمال محدودیت‌های اخیر در کوچ و مهاجرت مهندسان حوزه آی تی نقش دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در این سال‌ها هر چه محدودیت‌ها در حوزه آی تی بیشتر شده کوچ نخبگان ایرانی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا و کانادا هم رونق گرفته است.
از طرفی کشورهای عربی مانند امارات اگر چه برای اعطای اقامت و حقوق شهروندی به مهاجران سخت‌گیر هستند اما مهاجرت متخصصان IT ایران با استقبال کشورهای عربی مواجه شده و امارات با وجود سختگیری‌ها به نخبگان این صنعت ویزای طلایی می‌دهد.
دلایل مهاجرات این نخبگان هم کم نیست. علاوه بر شرایط سیاسی نوسان اقتصادی نیز در کوچ فعالان این صنعت نقش دارد و باعث شده که آنها مسیر زندگی را تغییر دهند.
به عنوان مثال یکی از دلایل مهمی که باعث افزایش موج مهاجرت نخبگان شده عدم همخوانی دستمزد متخصصان IT با میزان تورم کشور است. دستمزد متخصصان IT ایران در قیاس با مهاجران اروپایی، آمریکایی یا حتی هندی و امارات پایین‌تر و حدود یک‌چهارم آنهاست و این کشورها جذب متخصصان IT ایران را برای خود مزیت تصور می‌کنند.
به عبارت دیگر مشکلات فعالان صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران بسیار گسترده و عمیق است و تا همین چند وقت پیش آنها گرفتار پروسه دشوار دریافت مجوز فعالیت بوده‌اند که البته هم‌اکنون اندکی شرایط تسهیل شده است.
نمای دیگری از موج مهاجرت در یازدهمین نمایشگاه اینوتکس به تصویر کشیده شد.
در یازدهمین نمایشگاه اینوتکس که در اردیبهشت برگزار شد عموما مهندسان جوان و خوش فکر ایرانی به شکل آنلاین در رویدادها حاضر می‌شدند و از تجربیات‌شان در کشورهای اروپایی و آسیایی می‌گفتند.
حال اما تشکل‌ها با کمک وزارت ارتباطات و صمت در صدد رفع مشکلات هستند. در نامه‌ی اخیر اتاق اصناف به اتحادیه فناوران رایانه تهران آمده که «بر‌اساس قانون جدید، شرکت‌های دانش‌بنیان از این پس می‌توانند در واحدهای مسکونی با موقعیت اداری فعالیت کنند.»
باید گفت حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان از اعضای صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند و از آنجا که شرکت‌های دانش‌بنیان عموما شرکت‌هایی با توان مالی نه‌چندان قوی هستند، برای پرداخت هزینه‌های اسکان یا اجاره در واحدهای تجاری دچار مشکل هستند.
ضمن اینکه باید اشاره کرد که مجوز عرضه کالا یا خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان منوط به داشتن جواز صنفی است و تا پیش از این تنها شرکت‌هایی موفق به دریافت جواز صنفی می‌شدند که در واحدهای تجاری فعالیت داشتند؛ اما با مصوبه اخیر مبنی بر فعالیت در واحدهای مسکونی با موقعیت اداری، یک مشکل مهم از پیش پای شرکت‌های دانش‌بنیان برداشته شده است.
در آخر نیز باید اعلام کرد که کوچ جوانان ایرانی قطعا که افتخار نیست و باید با کمک تشکل‌های حوزه فناوری و دانش بنیان و وزارت‌خانه‌های مرتبط در صدد رفع موانع و مشکلات برای جوانان عزیز ایرانی باشیم.
